W tych nielekkich czasach drugą najlepszą opcją zabezpieczenia przed rosnącymi cenami energii (zaraz po swobodnym dostępie do taniego drewna opałowego np. z własnego lasu) jest termomodernizacja budynku oraz inwestycja w ogrzewanie oparte o pompę ciepła i fotowoltaikę. Owszem, na początku kosztuje to ciężkie pieniądze, ale trwale ogranicza do minimum zużycie energii – a od 2023 roku dostępne są największe w historii dotacje na takie przedsięwzięcia. Z marszu każdy może dostać zwrot ~50% kosztów inwestycji a przy dobrych wiatrach (niższe dochody, fachowy doradca od dotacji) da się pokryć od 70% do teoretycznie nawet 100% kosztów (choć mało kto się na to łapie).

Poniżej podstawowe informacje o najważniejszych źródłach finansowania termomodernizacji domów jednorodzinnych w 2023 roku.

Ulga termomodernizacyjna

Cały czas działa ulga w PIT na wydatki związane z termomodernizacją budynków jednorodzinnych.

Wystarczy kupić na fakturę VAT (wystawioną na osobę, która jest właścicielem budynku) sprzęty/materiały związane z termomodernizacją, do których zaliczają się nowoczesne urządzenia grzewcze wraz z osprzętem oraz różne materiały i usługi (tutaj szczegóły ulgi a tutaj dokładny spis rzeczy podlegających uldze).

Można odliczyć od przychodu łącznie do 53 tys. zł (a w przypadku gdy w małżeństwie ze wspólnotą majątkową obie osoby są współwłaścicielami budynku – ulga jest podwójna = 106 tys. zł!) dzięki czemu oszczędzisz z tej kwoty tyle, ile wynosi stawka PIT, pod którą podlegasz (przeważnie 17%).

Dopłaty miejskie / gminne

Obok programów ogólnopolskich takich jak Czyste Powietrze czy Mój Prąd, wciąż działają lokalne programy dopłat do termomodernizacji, wymiany źródła ciepła czy też fotowoltaiki – ograniczone zasięgiem do gminy / miasta / powiatu.

Z powodu tak dużego rozdrobnienia nie sposób opisać choćby części z nich. Oferta i warunki mogą się lokalnie mocno różnić. Trzeba czytać i pytać bezpośrednio w gminie / mieście / powiecie. Czasem mogą to być dość śmieszne pieniądze, ale w połączeniu z dopłatami z innych źródeł pomogą podleczyć domowy budżet po inwestycji.

Przykładowo: Dąbrowa Górnicza daje 4 tys. zł, Bydgoszcz – 5 tys. zł a Wrocław – 10 tys. zł.

Mój Prąd 5.0 – 2023

22 kwietnia 2023 wystartowała piąta edycja programu Mój prąd, po tym jak budżet czwartej edycji wyczerpał się w niespełna trzy miesiące.

Program Mój prąd rozrasta się zarówno co do budżetu jak i zakresu: poza fotowoltaiką i magazynami energii w najnowszej edycji dofinansowaniu podlegają pompy ciepła.

Ile i na co dają

Mój Prąd to od swego początku w 2019 roku jeden z najprostszych programów dopłat w historii: każdy, kto zamontuje nową instalację fotowoltaiczną – dostaje zwrot ustalonych kwot. Instalacja musi być na nowych komponentach (potrzebne faktury), można zlecić jej wykonanie firmie lub montować samodzielnie.

Jedyne minusy: najpierw musisz sam całą kwotę wyłożyć a i czekanie na zwrot bywa że trwało ładnych kilka miesięcy (bywało różnie na przestrzeni lat) – ale wszystko załatwia się przez internet, nie ma skomplikowanych wniosków i fikuśnych wymagań.

W obecnej edycji programu Mój Prąd (2023) dofinansowanie wynosi:

• na fotowoltaikę do 7000zł
• na pompy ciepła – różnie, zależnie od rodzaju, max. do 28 tys. zł na gruntową pompę ciepła
• na magazyn energii (akumulatory) do 16000zł – akumulatory pozwalają uniknąć/zminimalizować problem zbyt wysokiego napięcia w sieci i wynikających stąd przerw w pracy fotowoltaiki
• na magazyn ciepła do 5000zł

W każdym w/w przypadku dotacja pokrywa max. 50% kosztów.

Jak skorzystać z programu Mój Prąd

Dotację z programu Mój Prąd obsługuje się w pełni internetowo.

• Najpierw trzeba zbudować instalację i przyłączyć ją do sieci.
• Potem na stronie mojprad.gov.pl składa się wniosek, załącza potwierdzenie przyłączenia do sieci oraz skany faktur za materiały i ew. montaż fotowoltaiki (lub oświadczenie że montowało się samemu).
• Po jakimś czasie (parę do kilku miesięcy) otrzymuje się przelew dopłaty na konto.

Dotację można otrzymać także na istniejące instalacje fotowoltaiczne, na które wcześniej ta dotacja nie została udzielona – ale trzeba przejść na nowy system rozliczeń (net-billing).

Mój Prąd gryzie się z kotłem i kominkiem!

Regulamin programu Mój prąd od bieżącej edycji uniemożliwia wzięcie dotacji w sytuacji, gdy w budynku znajduje się kocioł, piec lub kominek podlegający wymianie w ramach uchwał antysmogowych.

W budynku, na który zostaje przyznana dotacja z programu Mój prąd (nieważne czy będzie to sama fotowoltaika, sama pompa ciepła czy jedno i drugie naraz), może być zainstalowany jedynie kocioł na biomasę (drewno, pellet) spełniający zaostrzone względem Ekoprojektu wymagania emisyjne i/lub kominek spełniający normalne wymagania Ekoprojektu.

Jeśli ktoś zada sobie trud wgryzienia się w regulamin programu Mój prąd to zauważy, że nie ma tam jednoznacznego zapisu, który by wymuszał w/w wymagania w przypadku wzięcia dotacji na samą fotowoltaikę. Niestety w praktyce także biorąc dotację na samą fotowoltaikę podpisuje się takie samo oświadczenie o nieposiadaniu kotła/kominka. Wyjaśnia to na Twitterze wiceprezes NFOŚiGW.

Aha, gdyby komuś "zaradnemu" przeszło przez myśl, by kłamać w oświadczeniu: za to są sankcje karne oraz oczywiście zwrot dopłaty.

Czyste Powietrze 2023

Co do programu Czyste Powietrze od lat mam mieszane odczucia: z jednej strony bardzo potrzebny, z drugiej strony przeciętny Polak dostawał tu jakieś 30% zwrotu, zaś na atrakcyjny poziom dopłat mogła liczyć tylko wąska grupa osób niemal na granicy ubóstwa. Tym sposobem ci pierwsi mieli lichą zachętę a ci drudzy nadal nie mogli skorzystać przez brak wkładu własnego i zdolności kredytowej lub się bali lub nie wiedzieli jak i gdzie (początkowo interesantów obsługiwał tylko WFOŚ).

Z biegiem lat zasady programu Czyste Powietrze ulegają poprawie. W najnowszej edycji na rok 2023 ponownie zwiększono kwoty dopłat i nieco obniżono próg wejścia. Wciąż jednak kuszące kwoty, którymi ministerstwo reklamuje ten program, są dostępne tylko dla wąskiej grupy naprawdę najuboższych. Przeciętny Polak może w obecnej edycji tego programu liczyć na dotację rzędu ~40-55% kosztów pełnej modernizacji budynku – co i tak jest najlepszą ofertą od początku jego istnienia.

Ile, komu i na co dają

Nowa edycja programu Czyste Powietrze kładzie nacisk (czyt. daje dużo więcej pieniędzy niż dotąd) na kompleksową termomodernizację budynku. Łącznie na wszystko (m.in. termomodernizacja, wymiana ogrzewania, fotowoltaika) można otrzymać do 136 tys. zł bezzwrotnej dotacji, ponadto:

• do 50% tej kwoty można dostać z góry, przed rozpoczęciem inwestycji, więc nie musisz sam wyłożyć z góry całej kwoty (kilka lat zajęło państwu zauważenie, że sporo ludzi w Polsce, którzy potrzebują zmodernizować budynek, nie jest bogaczami)
• dotacja może pokryć do 100% kosztów całej inwestycji.

Haczyk jest w progach dochodowych:

• podstawowy poziom dofinansowania dla gospodarstw domowych z rocznym dochodem do 135 tys. zł (dotacja na 40-55% kosztu inwestycji)
• podwyższone dofinansowanie – przy miesięcznym dochodzie do 1894zł – dotacja na 70-80% kosztu inwestycji
• maksymalne kwoty i poziomy dopłat (do 100% kosztu inwestycji) są dostępne tylko dla gospodarstw domowych o najniższych miesięcznych dochodach: obecnie 1090zł na osobę.

Część inwestycji, której nie pokryje dotacja, można sfinansować preferencyjnym kredytem udzielanym przez wybrane banki (o ile oczywiście ktoś ma zdolność kredytową, bo banki nie robią tu za św. Mikołaja).

Jak skorzystać z programu Czyste Powietrze

Program Czyste Powietrze jest dosyć skomplikowany: są progi dochodowe, poziomy dofinansowania, rodzaje urządzeń z limitami kosztów itd. Wniosek można złożyć przez internet, ale raczej mało kto rozgryzie to samodzielnie.

Na szczęście jest już wiele opcji uzyskania rady i pomocy w zdobyciu dotacji z programu Czyste Powietrze:

• Część firm wykonujących termomodernizację / instalujących pompy ciepła oferuje klientom pomoc w uzyskaniu dotacji na sfinansowanie ich zlecenia.
• Wiele gmin (ministerstwo podaje że 85% wszystkich) prowadzi punkty konsultacyjne Czystego Powietrza – na miejscu, w urzędzie gminy lub gdzieś w pobliżu, można porozmawiać twarzą w twarz z fachowcem, który pomoże wybrać najlepsze rozwiązania i złożyć poprawnie wniosek.
• W bankach, które udzielają kredytu do Czystego Powietrza, można za jednym zamachem i w jednym okienku załatwić kredyt i wniosek o dotację.

Dopłaty (często) można łączyć!

Ważna sprawa, której nie zawsze ludzie są świadomi: jedną i tę samą inwestycję termomodernizacyjną przeważnie można finansować w sumie za pomocą kilku dopłat z różnych źródeł, np. na wymianę starego kotła na pompę ciepła możesz jednocześnie wziąć:

• 40% dopłaty z programu "Czyste Powietrze"
• 10 tys. zł z osobnego miejskiego programu dopłat, jeśli akurat taki program u ciebie funkcjonuje.

W sumie pokryjesz powiedzmy ok. 60% całości inwestycji. Jest to najzupełniej dozwolone póki suma dopłat nie przekracza 100% wartości inwestycji albo dopóki regulamin któregoś z programów dotacji nie nakłada dodatkowych ograniczeń.

Ograniczenia są np. w przypadku programu Mój prąd: nie można łączyć tej dotacji ani z Czystym powietrzem, ani z żadnymi innymi dotacjami ze środków publicznych (gminnymi, powiatowymi itp.).