Ekogroszek – owszem, najbardziej ekologiczny rodzaj węgla

Zaktualizowano: 14 lutego 2021

Po latach walki ze starymi kotłami, zieloni dla odmiany przypuścili ostatnio atak na ekogroszek – najlepszej jakości węgiel do nowoczesnych kotłów podajnikowych. Nie podoba się im użycie przedrostka "eko", który ma sugerować, że węgiel ten jest ekologiczny – a według nich żaden węgiel nie jest ekologiczny (w ich elastycznym rozumieniu "ekologiczności", w którym "ekologiczny" jest kopalny gaz a odnawialne drewno to już nie).

To świetna okazja, by przyjrzeć się technicznym faktom na temat ekogroszku i kotłów na ekogroszek, i przypomnieć, że przyzwoity węgiel (a ekogroszek to najlepszy gatunek) spalany w nowoczesnym kotle, choć jest solą w oku zielonych ideologów i konkurencyjnych biznesów – to jego wpływ na jakość powietrza jest znikomy. To nie ekogroszek powinien być atakowany – to on powinien być jednym ze środków szybkiej likwidacji smogu.

Ekologiczny – co to znaczy?

Nie ma bodaj bardziej wyświechtanego słowa we współczesnej mowie niż "ekologiczny". Słowo to znaczy wszystko i nic, jego znaczenie zmienia się w czasie (auto "ekologiczne" 20 lat temu dziś jest śmierdzielem) i przestrzeni (zależnie kto je interpretuje i co chce osiągnąć).

Można rozważyć dwa kierunki interpretacji:

  • Ekologiczny = w żaden sposób nieszkodzący środowisku – piękne, szlachetne, szkoda że najczęściej nierealne. Gdy się dostatecznie dobrze przyjrzeć, prawie każdy element cywilizacji ma mniejszy lub większy negatywny wpływ na środowisko. Chcąc być turbo-ekologicznym, trzeba by żyć jak człowiek z epoki kamienia łupanego – a i tutaj można wpaść w pułapkę, bo nie wszystko, co prymitywne, jest ekologiczne.
  • Ekologiczny = najmniej szkodliwy jak to tylko możliwe w tej dziedzinie – czyli zaspokajamy swoje potrzeby, ale w sposób możliwie jak najmniej szkodliwy dla środowiska, na ile nam pozwala stan techniki i stan portfela.

Świat generalnie idzie tą drugą drogą, gdyż jest ona jedyną rozsądną opcją. Dlatego w miarę rozwoju techniki i poprawy standardu życia staramy się ograniczać "zużycie" środowiska.

Zatem nie ma niczego zdrożnego w mówieniu o:

  • ekologicznym kotle węglowym – spełniającym normy emisji Ecodesign
  • ekologicznym samochodzie – spełniającym normę emisji EURO 6

dopóki nie zakłamujemy faktów: że to dalej jest kocioł na węgiel, że to dalej jest samochód na benzynę – więc z natury one coś emitować muszą. Samo użycie przymiotnika "ekologiczny" takim zakłamaniem nie jest.

Gdyby jednak założyć, że węgiel nie może być ekologiczny, bo coś emituje – to natychmiast trzeba by to słowo wykreślić z reklam gazu ziemnego, pomp ciepła, samochodów elektrycznych – bo wszystkie te rzeczy też coś emitują, też nie pozostają bez wpływu na środowisko. Jedynie mają o wiele sprawniejszy marketing, który pięknie to wszystko maskuje.

Kiedyś tak było ¯\_(ツ)_/¯

Historia ekogroszku

Nazwa "ekogroszek" nie została wymyślona wczoraj. Nazwano tak nowy rodzaj paliwa z węgla kamiennego do nowego rodzaju kotłów, wprowadzonego około 1995 roku, które (łącznie: kocioł + paliwo) miały się przyczynić do znaczącego ograniczenia zanieczyszczenia powietrza bez drastycznego podnoszenia kosztów ogrzewania. Tak – również działania na rzecz poprawy jakości powietrza nie zaczęły się wczoraj ani kilka lat temu.

Kotły automatyczne wprowadzono na rynek w Polsce w połowie lat 90. XX wieku w ramach sponsorowanego przez Komisję Europejską programu Thermie, wspierającego przedsięwzięcia dotyczące oszczędzania energii i redukcji emisji CO2. Modernizacja ogrzewania węglowego w kierunku wyższej sprawności i mniejszej emisji wpisuje się w te cele.

Pierwsze kotły z palnikami retortowymi powstały na bazie sprzętów sprowadzonych z Wielkiej Brytanii. Automatyczny kocioł na węgiel nie był niczym nowym na świecie – pierwsze takie urządzenia liczą sobie już około 100 lat. W Polsce – i owszem, było to coś zupełnie nowego.

Wtedy też wyodrębniono nowy rodzaj węgla kamiennego – nazwano go ekogroszek:

  • Pod względem uziarnienia jest to węgiel z pogranicza istniejących uprzednio sortymentów miał i groszek (ziarno przeważnie 5-25mm)
  • Jest to węgiel najlepszej jakości: niespiekający, poddany przeróbce, która ogranicza zawartość siarki i popiołu
  • Parametry ma mieć nie tylko wysokie, ale i powtarzalne – w określonych granicach
  • Najlepsza jakość węgla + świetna kultura spalania w nowoczesnym kotle podajnikowym skutkowały minimalnymi emisjami zanieczyszczeń – w tamtych czasach ok. 10 razy mniejszymi względem starych smoluchów, natomiast dzisiejszy kocioł na ekogroszek spełniający wymogi Ecodesign to emisja ok. 20 razy mniejsza.

Może nie każdy wie – tak wygląda spalanie ekogroszku:

Spaliny z poprawnie wyregulowanego kotła na ekogroszek są przezroczyste, w ogóle nie mają "węglowego" posmaku smoły, bo cała smoła zostaje elegancko spalona. Z braku innych zapachów na pierwszy plan wybija się delikatny smrodek siarki.

Kotły na ekogroszek były podstawą pierwszych Programów Ograniczania Niskiej Emisji. Dokładnie pierwszy taki program wystartował w Tychach w 2002 roku. Tu jest więcej szczegółów na jego temat. Łącznie za 15 mln zł zmodernizowano 2200 kotłowni, co daje średni wydatek z kasy WFOŚ na poziomie 6800zł na kotłownię – w zamian za 90-procentową redukcję emisji pyłów i spadek kosztów ogrzewania.

O ile mi wiadomo ekogroszek nie był formalnie zdefiniowany jako osobny sortyment węgla, ale funkcjonował w handlu jako nazwa własna dla paliwa odpowiedniego do kotłów z podajnikiem.

Ekogroszek obecnie

W latach 90. groszek i powstały z niego ekogroszek były jednymi z najtańszych sortymentów węgla; niestety w wydobyciu stanowią one mały procent, dlatego wraz z upowszechnieniem kotłów podajnikowych ceny ekogroszku szybko wystrzeliły i od lat jest on najdroższym rodzajem węgla. Mimo to pozostaje jedną z najtańszych opcji na ogrzanie domu.

Od 2018 roku mamy normy jakościowe na węgiel i tam sortyment ekogroszek został wreszcie formalnie zdefiniowany, dzięki czemu nie można już nazwać tak czegoś, co nim nie jest (np. węgla brunatnego). Tak więc używanie nazwy "ekogroszek" jest w zupełności legalne i zgodnie z utrwalonym zwyczajem jednoznacznie wskazuje na paliwo odpowiednie do kotłów podajnikowych Chociaż w instrukcjach obsług kotłów raczej podawane są konkretne parametry wymaganego paliwa a nie po prostu "paliwo: ekogroszek" – bo

  • (a) przez lata nie było wymogów jakościowych na węgiel, więc i "ekogroszkiem" mogły być rzeczy bardzo różne,
  • (b) w badaniach na Ecodesign używa się węgli jeszcze lepszej jakości niż minimum dopuszczane w normach dla ekogroszku (24MJ).

Gdyby branża węglowa chciała spełnić żądania zielonych, musieliby sprzedawać ekogroszek jako groszek – to jest zupełnie inny sortyment, o dużo luźniejszych parametrach jakościowych. Pomijam kwestie formalne, bo nie wiem, jakie trudności czy koszty wiązałyby się z przekwalifikowaniem jednego sortymentu w inny i czy za bramą kopalni w ogóle można to zrobić.

Przede wszystkim byłaby to komplikacja dla konsumentów: musieliby dokładniej sprawdzać, czy dany węgiel groszek ma parametry nadające się do ich kotła podajnikowego. Byłoby to cofnięcie rynku niemalże do czasów braku norm jakości – bo sortyment groszek dopuszcza kaloryczność już od 21MJ i bardzo wysoką spiekalność, więc zmieściłyby się tutaj rozmaite węgle nienadające się do kotłów podajnikowych.

Ekogroszek na tle innych źródeł ciepła

Nie ma obecnie źródeł ciepła dostępnych w styczniową noc w Polsce, które niczego nie emitują. Możemy tylko wybierać, czy będziemy emitować więcej lub mniej, tego lub owego. Stąd dla rzetelnego porównania trzeba umieścić ekogroszek w kontekście innych źródeł ciepła i ich emisji.

Jak on tam wypada? Nie jakoś dramatycznie. Wiadomo, że wszystko inne bije na łeb stary smoluch, ale on został tu umieszczony jako punkt odniesienia.

  • Kocioł na ekogroszek jest 10-20 razy czystszy od starego smolucha.
  • Nowoczesny kocioł na ekogroszek emituje tylko około dwa razy więcej pyłów niż polska elektroenergetyka wypluwa przy produkcji prądu.
  • Kocioł na ekogroszek emituje o połowę mniej CO2 niż ogrzewanie elektryczne bez fotowoltaiki.

Przy tym kocioł na ekogroszek generalnie wciąż daje najtańsze ciepło przy niekosmicznym koszcie samego kotła (pompa ciepła z fotowoltaiką w rozliczeniu grzeje prawie za darmo – lecz co z tego jeśli na starcie musisz wyłożyć małą fortunę). W kosztach eksploatacji pokonać go mogą tylko kotły zasypowe z buforem ciepła.

Greenwashing – wybielanie na zielono

Owszem, istnieje poważny problem greenwashingu czyli "wybielania się na zielono" firm, których działalność generalnie jest szkodliwa dla środowiska, ale próbują to maskować działaniami wizerunkowymi, które nawet jeśli faktycznie są dobre, to ich skala jest symboliczna wobec szkód, jakie ta sama firma powoduje.

Warto mieć na to oczy otwarte w każdej dziedzinie. Biznesy wiedzą, że "ekologia" coraz bardziej ludzi chwyta, więc strojenie się w farbowane na zielono piórka niesie im konkretne góry pieniędzy, bo my, konsumenci, generalnie nie myślimy – wystarczy, że opakowanie przemalują na zielono i już chętniej kupujemy. Papierowe słomki albo jednorazowe papierowe opakowania w kolorze worka po cemencie (aby się wydawały bardziej "eko") to tylko wierzchołek góry lodowej.

Jednakże nie przypominam sobie tego typu działań w branży węglowej, w odniesieniu do ogrzewania domów – ta branża to są tak okrutne lebiegi, że nawet nie próbują się z niczym maskować. Jest im totalnie obojętne, jak ludzie postrzegają węgiel – bo biznes cały czas im się kręci nieźle. Przestaną ludzie węgiel kupować? Zmiana branży albo emerytura. Takie niestety mam doświadczenia.

Ale skoro już przy temacie jesteśmy – dorodny okaz greenwashingu jaki mi ostatnio wpadł w oko: Tauron namalował na ścianie familoka w Zabrzu "antysmogowy" mural. Owszem, mural jakoś tam reaguje z zanieczyszczeniami w powietrzu i jakąś ich część usuwa – ale to funta kłaków niewarte jeśli te budynki dookoła codziennie o 16.30 kopcą jak wściekłe. Większy efekt ekologiczny dałaby wymiana kilku pieców w tym budynku. No ale większy efekt wizerunkowy daje mural... O wymianie kilku pieców w kamienicy nie napisałyby największe portale.

12 myśli nt. „Ekogroszek – owszem, najbardziej ekologiczny rodzaj węgla

  1. Darek

    Antysmogowy mural, chodniki pochłaniajace zanieczyszczenia, sztuczne drzewa ktore mają pochłaniać CO2... Jako żywo "diety cud" dla naszej atmosfery. A rozwiązanie jest tak samo proste jak przy walce z nadwagą: mniej jeść. Tylko wytłumacz "humaniście", że jest coś takiego jak sprawność. Że prawidłowo obsługiwany kocioł węglowy emituje nie tylko mniej pyłów ale także mniej CO2 na GJ ciepła. Jak mu wytłumaczyć, że dwutlenek węgla pochodzi nie tylko ze spalania węgla ale także owego "ekologicznego" gazu? Jak wyjaśnić co to jest kogeneracja i takie nbiuanse jak zbliżona emisja CO2 na MWh prądu z elektrociepłowni węglowej oraz gazowej elektrowni? Coś takiego jak potencjał cieplarniany CO2, CH4 i O3 daleko wykracza poza ich zdolność pojmowania. Oni myślą wyłącznie memami: węgiel = smog, dwutlenek WĘGLA czyli pochodzi wyłącznie ze spalania węgla... Najgorsze, że prawo jest tworzone przez takich właśnie humanistów - popatrzmy na działania europosłów pokroju Sylwii Spurek i ich "zieloną" wizję świata. Po prostu strach się bać tego co jeszcze wymyślą.

    Odpowiedz
    1. Darek

      Aby nie było tak pesymistycznie: może nie da sie wytłumaczyć ale warto próbować. Na początek można uświadomić "ekologiczmność" metanu w kontekście efektu cieplarnianego. Podam link do anglojęzycznej strony bo na naszych ze świecą szukać podobnych informacji:

      http://www.climate-change-knowledge.org/ghgs_greenhouse_effect.html

      "Methane's GWP stretched out over 100 years giving is 25,
      Over 20 years it is about 70. 
      Over 10 years it is 100"

      W pierwszym roku po wyemitowaniu metan jest ponad 100x silniejszym gazem cieplarnianym niż CO2. A podczas wydobycie i transportu gazu ziemnego ucieka do atmosfery kilka procent tego gazu. Te dane wystarczą aby z grubsza określić "ekologię" stojącą za gazem ziemnym. Z grubsza bo spalanie gazu ziemnego latem by uzyskać CWU w słoneczne dni powoduje wzrost zawartości troposferycznego O3 który jest równie silnym gazem cieplarnianym. Dodatkowo bardzo szkodliwym dla ludzi i roslin. I to ma być "ekologiczne rozwiazanie" problemu smogu i zmian klimatu?

      Odpowiedz
  2. Mario

    Gaz żeby nie wiem jak był szkodliwy przy jego spalaniu to i tak będzie lepszy od najlepszego węgla bo nie dymi, tak to widzą ekoterrorysci.

    Odpowiedz
  3. Edizer

    Ekogroszek ma tyle wspólnego z ekologią co kino Luna z lotem na księżyc. Przedrostek EKO oznaczał w latach 90 EKOnomiczny nikt ekologią się w tym przypadku nie przejmował (zagospodarowanie sortymentu który nie nadawał się do niczego do miałowego za gruby do śmieciucha za chudy). CCC Cena Czyni Cuda dobra sprawność palników retortowych + niska cena opału + automatyzacja (czytaj zasobnik na groszek umożliwiający przez 2-3 dni nie zaglądać do kotłowni) procesu spalania EKOnomicznie spopularyzowała kotły na węgiel o sortymencie 5-25mm. Gdy popyt na paliwo EKOgroszek wzrósł ceny błyskawicznie dogoniły cenę węgla kamiennego. Winą nie jest paliwo czy to ekogroszek, węgiel, drewno, pellet, czy gaz tylko sposób jego spalania. Paląc w tzw. smoluch czy śmieciuch właściwym paliwem (np. odpowiedni węgiel, sezonowane drewno itp.) z odpowiednią temperaturą (czytaj >70.) stosując bufory ciepła + właściwy osprzęt do kontroli procesu spalania uzyskamy efekt ekologiczny równy lub lepszy niż ekogroszkowe ekodizajn. Marketing podobnie jak cena czyni cuda i obecnie sytuacja powtarza się kotłami pelletowymi. Spalajmy opał w naszych piecach wykorzystując moc znamionową kotła utrzymując temp. czynnika grzewczego w górnych parametrach przewidzianych przez producenta kotła akumulujmy nadwyżki energii w buforach, a wszyscy będziemy cieszyć się ekologicznym białym śniegiem. NIe lizać żółtego.

    Odpowiedz
    1. Wojciech Treter Autor wpisu

      Przedrostek EKO oznaczał w latach 90 EKOnomiczny nikt ekologią się w tym przypadku nie przejmował

      Nie jest to prawda (widać to nawet z tej skromnej prezentacji dr Kubicy, którą przytoczyłem), choć zieloni agenci-ignoranci z uporem maniaka forsują taką wyssaną nie wiem skąd tezę. Nie dadzą sobie tak łatwo odebrać "monopolu na ekologię". Te złe brudne wunglarze nie mogą zrobić nic ekologicznego!! Zrobili? A nie, to przypadek, chodziło im o EKOnomię...

      zagospodarowanie sortymentu który nie nadawał się do niczego do miałowego za gruby do śmieciucha za chudy

      Ta granulacja jest optymalna zarówno pod względem jakości spalania w kotłach mocy do kilkudziesięciu kW, jak i pod względem mechanicznym (łatwo zbudować podajnik). Nie bez powodu piec kirgiski zaprojektowano na podobny sortyment węgla https://czysteogrzewanie.pl/2019/02/czysty-i-tani-piec-weglowy-w-raporcie-banku-swiatowego/

      Spalajmy opał w naszych piecach wykorzystując moc znamionową kotła utrzymując temp. czynnika grzewczego w górnych parametrach przewidzianych przez producenta kotła akumulujmy nadwyżki energii w buforach

      Tak by było najlepiej. Ale nie każdy ma miejsce na bufor. Nie każdy musi chcieć rozpalać. Nie widzę potrzeby gryzienia alternatywnych rozwiązań. Jest (prawie wolny) wybór.

      Odpowiedz
  4. Nowak

    Oczywiście, że kocioł na ekogroszek Ecodeisng nie jest ekologiczny nadal emituje trujący BaP, WWA , Rakotwórczy pył organiczny w postaci sadzy, Pył organiczny, SOx,NOx,CO , CO oczywiście jest najmniej szkodliwe a BaP,WWA i sadza najbardziej.

    Po za tym emisja w warunkach domowym ma się ni jak do emisji podczas badania kotła w labolatorium.W warunkach domowych większość kotłów nie spełnia Ecodesingu, 5 klasy to taki ekologiczny pic na wodę.

    Afera kopciuchgate.
    http://m.regiodom.pl/portal/wiadomosci/analizy-raporty/uokik-sprawdza-kotly-na-paliwo-stale-12-modeli-truje-duzo-wiecej-ma-bledy

    Odpowiedz
      1. Nowak

        Stwierdzam tylko fakty, a że tobie się nie podoba to co poradzę? Nie drobne detale tylko całkiem dużo, policz sobie emisje przez ilość spalin i wyjdzie całkiem dużo.

        Ciekawe dlaczego badają te kotły w labolatorium a nie w warunkach domowych.
        Już wiem bo większość kotłów szczególnie zasypowców DS nie spełni 5 klasy w warunkach domowych nawet z buforem ciepła.

        Trzeba by zrobić badania ale gwarantuje, że nie spełnią 5 klasy w warunkach domowych.
        Niektóre poprzechodziły badania dosłownie na facie o czym świadczy emisja CO 654ppm gdzie norma podaje max 700ppm.

      2. roro

        @Nowak Fakt jest taki, że żaden kocioł nie spełnia 5tej klasy a tym bardziej automatyczny bo jest badany tylko w dwóch stanach na mocy max i na min nie ma stanów pośrednich, jest możliwość regulacji sterownika czyli siły nadmuchu, dawek paliwa itd. co skutecznie demoluje normy. Kocioł automatyczny także powinien mieć bufor.

        Samochody też nie są testowane w warunkach drogowych tylko w laboratorium bo by się okazało, że do roboty musisz jeździć rowerem zamiast samochodem EURO6 🙂 Żadnych autobusów, pociągów itd.

        Dalej produkcja styropianu też jest wysoko emisyjna i energochłonna żeby móc założyć te ekologiczne pompki ciepła to musisz mieć styropian na ścianie. Mozna tak wymieniać w nieskończoność.

        Ekologia to biznes a socjaliści zawsze chcą nam urządzać świat szkoda tylko, że za nasze pieniądze.

      3. Wojciech Treter Autor wpisu

        Samochody też nie są testowane w warunkach drogowych tylko w laboratorium

        Ale według takiej samej procedury, dzięki czemu wyniki różnych aut są porównywalne. To właśnie porównywalność jest celem takich badań – a nie symulowanie rzeczywistości, która bywa różna.

        Dalej produkcja styropianu też jest wysoko emisyjna i energochłonna

        Jak bardzo? Ile energii na wyprodukowanie 1m3 styropianu trzeba zużyć? Ile energii pozwoli ten 1m3 styropianu zaoszczędzić w całym swoim cyklu życia? Coś mi się zdaje, że ta druga liczba będzie duużo większa niż ta pierwsza.

        Ekologia to biznes

        Zatem jeździjmy Żukiem, mieszkajmy w domu bez styropianu, który spala 3 wywrotki węgla na zimę. Przynajmniej ekolodzy na nas nie zarobią...

  5. Darek

    NIe jest prawdą, że nikt nie robi badań w waruknkach domowych. Jedno z nich wykonał IPChW, można poszukać "Wskazniki emisji zanieczyszczen powietrza emitowanych z indywidualnych". Są bardzo stare ale wynika z nich, że typowy kocioł retortowy z tamtych czasów emitował ok. 3x więcej pyłów niż Ecodesig. Emisja BaP na podobnym poziomie. Porównanie do źle obsługiwanego kotła jest równie zabójcze: stary kocioł retortowy daje 5x niższą emisję PM niż spalany przeciwprądowo orzech. W przypadku BaP różnica jest kilkudziesieciokrotna! Podobne badania były wykonywane w UE i zamieszczone w "air pollutant emission inventory guidebook". Ze wzgledu na inną metodologię oraz inny rodzaj prezentacji uzyskanych wyników trudno dać porównania ważne w tej dyskusji.

    Jest też inna poszlaka świadcząca o tym, że wymiana na Ecodesign daje doskonałe wyniki. Odkąd nie wolno sprzedawać "kopciuchów" jakość owietrza w Polsce wyraźnie się poprawia. W 2020r tylko małopolskie przekroczyło średnioroczną normę PM10. Dobowe normy zostały utrzymane w 2/3 stref, a jeszcze kilka lat temu tyle było na czerwono. Coraz wyraźniej spada też poziom BaP i chociaż ciągle 80% stref notuje przekroczenia to są one nieznaczne, często o ułamek nanograma. A w kilka lat doszło do wymiany ok. 20% starych kotłów. Za ok. 10 lat wszystkie "kopciuchy" zostaną zezłomowane i zamienione na Ecodesign bo innej opcji nie będzie. I wtedy sie przekonamy czy parcie na gaz było słuszne. Na razie bijemy rekordy zużycia i cała Europa już zaczyna odczuwać niedostatki tego paliwa. A do końca sezonu grzewczego został ponad miesiac.

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany.